Człowiek wyposażony jest w kilka pierwotnych systemów zmysłowych: przedsionkowy, dotykowy, proprioceptywny oraz limbiczny.

Nasz mózg tak organizuje odbierane wiadomości, aby przełożyć je m.in. na prawidłowe funkcjonowanie percepcji, planowania ruchu, napięcia mięśniowego, postawy, emocji i uczenia się.

UKŁAD PRZEDSIONKOWY
Odpowiada za wrażenia związane z ruchem i siłą grawitacji. Dzięki niemu potrafimy utrzymywać równowagę, koordynację ciała i płynność ruchu oraz regulować poziom pobudzenia systemu nerwowego.

UKŁAD DOTYKOWY
Odpowiada za wyodrębnianie tego co dotykamy i gdzie jesteśmy dotykani, jak również odpowiada za ostrzeganie przed niebezpiecznymi lub nagłymi bodźcami dotykowymi. Wpływa na nasze poczucie bezpieczeństwa, pobudzenie emocjonalne, koncentrację i funkcje ruchowe.

UKŁAD PROPRIOCEPTYWNY
To system czucia głębokiego, czyli pobierania informacji z mięśni, ścięgien i stawów. Jego działanie wpływa na sprawne poruszanie się, koordynację ruchową i wykonywanie ruchów bez kontroli wzroku.

UKŁAD LIMBICZNY
Jest naszym mózgiem emocjonalnym, odpowiadającym za węch i smak. Wpływa na nasze uczucia i zachowanie.

Integracja sensoryczna jest procesem celowej organizacji zmysłów, czyli procesem w którym układ nerwowy rejestruje i organizuje informacje ze wszystkich zmysłów w ten sposób, aby wykorzystywać je w celowym i efektywnym działaniu.

Twórcą tej teorii jest A. Jean Ayres.

Według niej dzieci z autyzmem, posiadające zaburzenia integracji sensorycznej, mają problemy z lokalizacją bodźca czuciowego, planowaniem ruchu i jego naśladowaniem, a co za tym idzie – trudniej im jest uczyć się pewnych rzeczy, jak np. schemat ciała. Mechanizmy motywacyjne dzieci z autyzmem są osłabione, co rzutuje na utrudnione rozwijanie prostych aktywności w bardziej złożone formy – dziecko woli skupić się na powtarzających się czynnościach, ponieważ są one łatwiejsze do kontrolowania, przewidywalne, znane.

U dzieci z autyzmem bardzo często obecne są nieprawidłowości w rejestracji i organizacji odbieranych bodźców. Terapia zaburzeń integracji sensorycznej ma na celu naukę na nowo prawidłowej integracji wrażeń zmysłowych.

Diagnoza zaburzeń SI wymaga bardzo dokładnej obserwacji dziecka i jego aktywności oraz reagowania na polecenia. Terapeuta musi obserwować, jak dziecko reaguje na prezentowane mu bodźce, jakich wrażeń poszukuje. Dzieci te często bardzo szybko osiągają poziom przeładowania informacjami z zewnątrz, jak również bodźcami z ich własnego ciała – ich układ nerwowy nie może bez zakłóceń odbierać i integrować wrażeń zmysłowych.

Istnieją trzy grupy nieprawidłowości w odbiorze wrażeń zmysłowych:

NADWRAŻLIWOŚĆ – czyli niski próg czuciowy, przez który do mózgu trafia zbyt duża ilość bodźców.

NIEDOWRAŻLIWOŚĆ (podwrażliwość) – czyli wysoki próg czuciowy, przez który do mózgu trafia zbyt mała ilość bodźców.

BIAŁY SZUM – czyli wadliwe funkcjonowanie części mózgu odpowiedzialnych za odbiór i integrację zmysłów, które powoduje powstanie samoistnych zakłóceń lub szumu w systemie

Metoda terapii zaburzeń integracji sensorycznej jest jednym z wielu oddziaływań kierowanych na dziecko z autyzmem, a na jej efektywność wpływa wiele czynników, m.in. stopień nasilenia zaburzeń, motywacja dziecka do pracy i zaangażowanie rodziców.